Ειδικά Θέματα Διδακτικής και δια Βίου Εκπαίδευσης

‘Ειδικά θέματα διδακτικής και δια βίου εκπαίδευσης – 144 ’               ΙΩΑΝΝΗΣ Γ. ΜΑΥΡΟΣ

1. Διακρίνουμε ορισμένα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά στους ενήλικες εκπαιδευόμενους που τους διαφοροποιούν από τους ανήλικους μαθητές.

Οι ενήλικες σκέπτονται διαφορετικά από τους ανήλικους. Διαφορετικά αντιλαμβάνονται και ερμηνεύουν την πραγματικότητα. Αυτό κατά μεγάλο βαθμό οφείλεται στο ότι διαθέτουν εύρος εμπειριών, έχουν  κατασταλάξει στον προσδιορισμό της ταυτότητάς τους και είναι αναγκασμένοι να διαχειρίζονται μόνοι τις υποθέσεις που τους αφορούν.

Η προσαρμογή των ενηλίκων στις πολιτισμικές αξίες και η εναρμόνιση της συμπεριφοράς και των πράξεών τους με τις κοινωνικές επιταγές, τους καθιστούν ικανούς να διεισδύουν σε έννοιες πιο εναρμονισμένα από τους ανήλικες που διέπονται από αντιφατικές αξιακές συμπεριφορές.

Η αποδοχή του εκπαιδευτή από τους ανήλικες είναι ομαλότερη και δεν έρχεται σε σύγκρουση με την έντονη τάση που βιώνουν οι ενήλικες για αυτονομία και αυτοκαθορισμό.

Οι ανήλικοι μαθητές υιοθετούν ευκολότερα τις εμπειρίες των δασκάλων τους από τους ενήλικες οι οποίοι έχουν αυστηρά κριτήρια αξιολόγησης στις νέες γνώσεις.

Οι ανήλικοι εκπαιδευόμενοι σχηματίζουν νέες αντιλήψεις με την εκπαίδευση, ενώ οι ενήλικοι  μετασχηματίζουν τις δικές τους στις οποίες μπορεί να είναι μακροχρόνια προσκολλημένοι και άρα δύσκολο να τις αποδεχθούν.

Οι ενήλικες προτιμούν οι γνώσεις που θα αποκομίσουν να έχουν νόημα για τη ζωή τους και αν είναι δυνατόν να έχουν άμεση εφαρμογή.

Οι εκπαιδευτές των ενηλίκων πρέπει να αναγνωρίζουν ότι υπάρχει διαφορετική ικανότητα στο ρυθμό μάθησης από τους ενήλικες σε σχέση με τους ανηλίκους και να δείχνουν σχετική ευαισθησία.

Οι ενήλικες προσέρχονται για εκπαίδευση έχοντας διαμορφώσει τα δικά τους μοντέλα μάθησης, τις δικές τους προσδοκίες για την εκπαιδευτική διαδικασία και με δεδομένες προθέσεις για το περιεχόμενο σπουδών.

Οι ενήλικες ως φορείς εμπειριών μπορεί να αξιοποιηθούν προς όφελος της εκπαιδευόμενης ομάδας, αλλά και να προσεχθούν ώστε να ενισχυθούν οι σχετικές εμπειρίες τους και να αποδυναμωθούν οι μη σχετικές.

Οι ενήλικες εκπαιδευόμενοι παρά του ότι νοιώθουν μια εσωτερική αίσθηση ανάγκης για να συμμετέχουν σε ένα πρόγραμμα εκπαίδευσης, για να αποδίδουν καλύτερα θέλουν να αισθάνονται ότι αντιμετωπίζονται ως ενήλικες και ότι δεν απειλείται το εγώ τους.

2. Η συνολική εικόνα που παρουσιάζει μια σχολική μονάδα χαρακτηρίζει και την κουλτούρα της.

Η εικόνα της σχολικής μονάδας γίνεται αντιληπτή είτε με τρόπο εμφανή είτε με την αίσθηση που δημιουργεί όταν την πρωτοσυναντάει κάποιος.

Υπάρχουν σχολικές μονάδες με ευχάριστη ατμόσφαιρα γεμάτες δημιουργικότητα που προκαλούν αίσθημα έμπνευσης και αισιοδοξίας και άλλες με περιβάλλον απωθητικό και καταθλιπτικό που δημιουργούν αίσθηση απαισιοδοξίας και απογοήτευσης.

Η πρώτη κιόλας επαφή με τον χώρο της σχολικής μονάδας μπορεί να αφήσει να διαφανεί η κουλτούρα που επικρατεί. Το κτίριο, η διαμόρφωση των χώρων, οι χρωματισμοί, ο διάκοσμος, οι πίνακες ανακοινώσεων, οι αίθουσες διδασκαλίας, οι βοηθητικοί χώροι, το γυμναστήριο, οι αίθουσες πληροφορικής, ο προαύλιος χώρος, η καθαριότητα, ο εξοπλισμός, είναι τα στοιχεία που συνθέτουν το εξωτερικό περιβάλλον μέσα στο οποίο θα αναπτυχθούν οι ανθρώπινες σχέσεις των μελών της σχολικής μονάδας (εσωτερικό περιβάλλον).

Οι ανθρώπινες σχέσεις που αποτελούν και το ουσιαστικό μέρος της κουλτούρας της εκπαιδευτικής μονάδας μπορεί να χαρακτηρίζονται από αισθήματα ικανοποίησης, υπερηφάνειας, ευτυχίας, υπευθυνότητας, δικαιοσύνης ή αρνητικά συναισθήματα που συμβάλλουν αποφασιστικά στην βελτίωση ή επιδείνωση της λειτουργίας της.

Κάθε προσπάθεια διευθέτησης του εξωτερικού περιβάλλοντος είναι βασική προϋπόθεση για αποτελεσματικότητα στις επιδιώξεις των στόχων της εκπαιδευτικής μονάδας.

Η σωστή διαχείριση του ανθρώπινου δυναμικού αρχίζοντας από τον διευθυντή, τους καθηγητές, τους μαθητές, το βοηθητικό προσωπικό, τους φύλακες, τις καθαρίστριες είναι η προϋπόθεση για την καλή επίδοση όλων των μελών της εκπαιδευτικής μονάδας.

Το καλύτερο κτιριακό περιβάλλον χωρίς καλές σχέσεις του ανθρώπινου δυναμικού είναι καταδικασμένο σε παρακμή. Αντίθετα οι άριστες σχέσεις των εκπαιδευτών και εκπαιδευομένων είναι η βάση για οποιαδήποτε προσπάθεια βελτίωσης.

Άριστες σχέσεις διαμορφώνονται όταν οι αποφάσεις λαμβάνονται συλλογικά και δημοκρατικά και  αναγνωρίζεται η προσωπικότητα κάθε ενός χωριστά. Ιδιαίτερη αναγνώριση πρέπει να δίνεται στην σπουδαιότητα και την  αξία των ομάδων εργασίας.

3. Η χαμηλή συμμετοχή ενηλίκων στην εκπαίδευση οφείλεται σε αιτίες που έχουν να κάνουν με την γενικότερη σχέση που είχαν οι ενήλικες με την εκπαίδευση από τα σχολικά τους χρόνια. Παρότι η ζήτηση για τριτοβάθμια εκπαίδευση είναι αυξημένη δεν υπάρχει πίστη στην έννοια της μόρφωσης, αλλά μόνο διάθεση για απόκτηση επαγγελματικών εφοδίων ή πτυχίων. Η εμπιστοσύνη απέναντι σε κάθε βαθμίδα εκπαίδευσης χάνεται από πολύ νωρίς ακόμα από τα χρόνια της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης.

Η επαγγελματική δραστηριότητα είναι τρομερά πιεστική και εξουθενωτική έτσι δεν αφήνει περιθώρια χρόνου, σωματικών και ψυχικών αποθεμάτων για την ενασχόληση με κάποιας μορφής εκπαίδευση.

Είναι εμφανής η έλλειψη κατάλληλων κέντρων εφαρμογής εκπαίδευσης ενηλίκων με εξειδικευμένο προσωπικό που να ανταποκρίνεται στις τρέχουσες τεχνολογικές οικονομικές και πολιτισμικές ανάγκες.

Οι επιχειρήσεις που στηρίζονται στο ανθρώπινο δυναμικό δεν ενσωματώνουν στα σχέδια ανάπτυξής τους

προγράμματα εκπαίδευσης διότι δεν συνειδητοποιούν και δεν υποστηρίζονται σε τέτοιου είδους αξίες.

Η απόκτηση εκπαιδευτικών και επιμορφωτικών τίτλων δεν είναι παγιωμένες αξίες στην επαγγελματική εξέλιξη καθώς πολλοί από αυτούς δεν είναι αναγνωρισμένοι.

Η στρατηγική που πρέπει να ακολουθήσει όποιος θέλει να αναπτύξει και καθιερώσει την εκπαίδευση ενηλίκων πρέπει να προσβλέπει στην δημιουργία των προϋποθέσεων ώστε  να μπορούν οι ενήλικες να προσλαμβάνουν σε δια βίου βάση, εκπαίδευση και μόρφωση.

Καθιέρωση χωρίς περιθώρια διαρροών υποχρεωτικής πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Προσαρμογή της εκπαιδευτικής διαδικασίας από την προσχολική εκπαίδευση στις ανάγκες και δυνατότητες του κάθε εκπαιδευόμενου.

Χωρίς περιορισμούς να γίνεται η επιχορήγηση προγραμμάτων για εκπαίδευση και επιμόρφωση ενηλίκων.

Να υπάρχει εξειδίκευση εκπαιδευτών ενηλίκων και ανάπτυξη ειδικών κέντρων εκπαίδευσης ενηλίκων.

Να διαμορφωθεί η κατάλληλη κουλτούρα για την αποδοχή και συμμετοχή σε προγράμματα εκπαίδευσης των ενηλίκων.

Να  δίνονται κίνητρα στην ιδιωτική πρωτοβουλία για προγράμματα εκπαίδευσης ενηλίκων  που δεν θα αφορούν μόνο επαγγελματικές δεξιότητες αλλά και κλασσικές μορφές εκπαίδευσης.

ΙΩΑΝΝΗΣ Γ. ΜΑΥΡΟΣ